Onderstaande blog plaatste ik op maandagmorgen 10 juli, een paar uur voor de aankondiging van Mark Rutte dat hij de politiek zou verlaten. Lees de blog als verklaring achteraf:

Een Haagse insider voorspelde mij kort geleden nog dat het kabinet voorlopig niet zou vallen. Hij had een geloofwaardig argument: ‘Zelfs dat kunnen ze niet.’ Toch heeft hij ongelijk gekregen, omdat Mark Rutte ervoor koos zijn eigen kabinet op te blazen. Iets wat bijna iedereen voor onmogelijk had gehouden.

Dat is het probleem met politiek. Achteraf laat de politiek zich nog wel eens verklaren, maar vooraf is zij erg moeilijk te voorspellen. Dat geldt ook voor de vraag die velen nu bezighoudt: maken we momenteel het politieke einde van Rutte mee? Ik weet het niet. Ik weet wel wat mijn verklaring zal zijn, als Rutte binnenkort van het politieke toneel is verdwenen.

Het is een patroon. Veel politici versnellen het einde van hun politieke loopbaan door onverwachts fouten te gaan maken. Fouten die je niet meteen van hen had verwacht. Zo onderscheiden grote politici zich vaak door hun vermogen om complexe situaties helder te doorzien. Ze lijken elk gevaar, zelfs op grote afstand, te kunnen lokaliseren, op elke gebeurtenis lijken ze te kunnen anticiperen. Het zijn schakers, die altijd ‘aan’ staan, omdat één moment van onoplettendheid hen noodlottig kan worden. Vergelijk dat met gewone mensen, wier handelen eerder door intuïtie en toeval lijkt te worden bepaald.

Maar na vele jaren zie ja bij veel politici een zekere onachtzaamheid ontstaan. Ze lijken hun scherpte te verliezen. Je kan ook zeggen: de mens lijkt het soms te gaan winnen van de politicus. Lubbers maakte de grootste politieke fouten aan het einde van zijn politieke loopbaan, toen hij daadwerkelijk moest aanzien dat hij werd opgevolgd. Melkert, die politiek nooit een fout maakte, was persoonlijk zo geraakt was door de winst van Pim Fortuyn in Rotterdam, dat hij alle spelregels van de politiek tijdens dat legendarische tv-debat vergat. Bos en Balkenende konden hun onderlinge persoonlijke afkeer niet meer met politieke rationaliteit overwinnen. Het is bizar, maar als de politicus de mens niet meer onder controle heeft, is de politicus verloren.

En zo zal ik, als Rutte uiteindelijk is verdwenen met veel overtuiging kunnen vertellen dat ook hij aan zijn einde kwam toen hij eindelijk mens werd. Op die woensdag, twee dagen voor de val van zijn kabinet, hield de politicus Rutte op met compromissen te smeden en iedereen tevreden te stellen. De mens Rutte had eindelijk genoeg van zijn eigen rol. Bovendien verloor hij volgens geruchten nu zelfs in de Trêveszaal zijn zelfbeheersing. Op donderdag bood hij daarvoor nog zijn excuses aan, maar dat was te laat. De politicus Rutte was mens geworden. Hij had er genoeg van en liet zichzelf gaan. En prompt werd hij door zijn collega’s in Den Haag niet meer begrepen. Hij was zijn ‘voorspelbaarheid’ kwijt geraakt. De val van het kabinet was onvermijdelijk.

Ja, dat zal mijn verklaring achteraf zijn. Maar ik durf nog niet te voorspellen dat de tijd van Rutte definitief voorbij is.

[Abonneer je via de homepage op mijn blogs, als je op de hoogte wilt worden gehouden.]

‍