De gemeenteraad van Geldermalsen wijst definitief een asielzoekerscentrum af. Het lijkt een laatste stuiptrekking van het nationale debat over vluchtelingen, dat eerder dit jaar zo heftig woedde. Niet dat de vluchtelingen inmiddels zijn verdwenen. Nee, hun opvang vindt weer tamelijk geruisloos plaats.

Ik ga het debat hier niet overdoen. Wel wil ik twee conclusies trekken. Eén: de populistische tegenstem is in deze casus geheel overwonnen. Twee: de overheid nam niet alleen opvallend de leiding, maar wist ook leiding te geven. En die tweede conclusie staat geheel haaks op het dominante geleuter over de overheid.

Hoe vaak hoor ik geen sprekers oreren over een overheid die geheel afhankelijk is geworden van de samenleving? Hoe vaak hoor ik geen sprekers die menen dat maatschappelijke problemen alleen nog maar door de (energieke!) samenleving kunnen worden opgelost? Hoeveel bestuurskundigen melden niet dat de overheid tegenwoordig nog maar ‘een van de partijen’ is. Hoeveel departementen en gemeenten zijn niet bezig met burgerparticipatie en doe-democratie omdat de overheid het niet meer alleen af kan? Sommigen spreken al over ‘overheidsparticipatie’. Ja, hoeveel gekte kunnen we elkaar aanpraten?

Want wat gebeurde er toen zich zoveel asielzoekers aan de grenzen meldden? Toen de problemen acuut waren? Godzijdank vergaten de bestuurders even de catechismus van de doe-democratie en gingen gewoon aan het werk. Burgers werden toegesproken, kregen uitleg en mochten zelfs in gesprek. Maar nergens werd de beslissing om snel iets aan de opvang van asielzoekers te doen, in handen van de burgers gelegd. Hier besloot de overheid, hier handelde de overheid, hier loste de overheid een probleem op.

Vanwaar dan toch dat geneuzel over die onmachtige overheid? Inderdaad, ik zie de overheid ook vaak treuzelen en neuzelen. Vooral als de politieke wil ontbreekt (duurzame energie). Maar deze ongelofelijk georganiseerde samenleving, waarin miljoenen mensen van staatswege worden ondersteund, waarin voor iedereen zorg en gezondheidszorg aanwezig is, waarin iedereen onderwijs ontvangt, waarin vele en vele kilometers asfalt onze bereikbaarheid aanzienlijk vergroten, heeft gewoon een overheid die heel veel structureert, normeert, en organiseert. Zeg maar, een overheid die onopvallend en opvallend leiding geeft. Het is dan ook geen empirisch gegeven dat de overheid onmachtig is, het is vooral een kwestie van ideologie.

‍