Er was eens een Waddenfonds van 800 miljoen. De helft van het geld is al weg. Nu luidt de directeur de noodklok in het Friesch Dagblad. Niemand weet wat we met het geld moeten doen, maar het wordt wel uitgegeven. Over 12 jaar is het op.

Het komt me allemaal pijnlijk bekend voor. Zelf heb ik op het Ministerie van VROM nog twee jaar aan dit dode paard mogen trekken. Met weinig succes. Het was allemaal begonnen met de gasboringen in de het Wad. Die lagen politiek erg moeilijk. Er kwam een commissie-Meijer. En deze commissie formuleerde het compromis dat intern al lang circuleerde: de gasboringen moesten worden afgekocht met een fonds, een Waddenfonds. Meijer majoreerde en stelde € 800 miljoen voor. Hij beoogde € 500 miljoen. Maar de Kamer was gul en gaf € 800 miljoen. Waarvoor? Voor de Wadden? Velen wilden de aantasting van de ecologie van de Wadden door de gasboringen met nieuwe natuurprojecten compenseren. Zo werd al meteen € 122 miljoen uitgegeven om de kokkelvisserij uit te kopen. Een uitstekende beslissing, waarmee de Waddenzee van een grote bedreiging werd verlost.

Maar de Noordelijke bestuurders hadden last van hun eigen Calimero en wilden de economie van ‘hun’ Waddengebied versterken met het geld van ‘hun’ gas. Voor het gemak werd de grens van het Waddengebied meteen maar verlegd tot de steden Leeuwarden en Groningen. Die onduidelijkheid over het doel van dat Waddenfonds was de eerste fout.

De tweede fout was het moderne idee van tenderen. Elk jaar werd € 33 miljoen ter beschikking gesteld voor ‘projecten van onderop’. Iedereen mocht voorstellen indienen en een commissie van deskundigen adviseerde over de ‘winnaars’. Omdat de bestuurders die commissie onvoldoende vertrouwden kwam er ook nog een commissie van bestuurders. En uiteindelijk besloot de minister van VROM. Zo werd de eerste € 11 miljoen besteed aan het verhogen van de bruggen in de noordelijke Elfstedenroute. Voor de recreatievaart.

De derde fout werd gemaakt bij de formatie van het kabinet Rutte-Verhagen-Wilders. Een goed uitgevoerde lobby van de Noordelijke provincies zorgde ervoor dat het Waddenfonds vanaf 2012 geheel in hun handen kwam. Het ongelukkige tenderen werd afgeschaft. Voortaan gold het ‘molenaarsprincipe’: wie het eerst kwam, wie het eerste maalde. Een even ongelukkig principe, zeker als onduidelijk is waarvoor dat goede geld bedoeld is.

En nu luidt de directeur van het Waddenfonds de noodklok. Als we zo doorgaan is over 12 jaar het fonds uitgeput. En erger: we zullen dan moeten vaststellen dat het Waddenfonds is verdampt in losse projecten, zonder samenhang en zonder merkbaar effect op het Waddengebied. € 800 miljoen. We staan erbij, we kijken ernaar en het gebeurt.

Economen zijn zeer huiverig voor subsidies. Om twee redenen. Ten eerste verstoren ze de markt. Ten tweede geven ze politici de kans om voor Sinterklaas te spelen. Van ons belastinggeld. Kan iemand nog een hand uitsteken om te voorkomen dat ook die resterende € 400 miljoen in het niets verdwijnt?

‍