Het lukt maar niet om het aantal besmettingen fors terug te dringen. De winkels zijn veel te vol. Black Friday geeft veel mensen vleugels. Burgemeester Jorritsma van Eindhoven spreekt al openlijk over een totale lockdown. Misschien is het beter om even nuchter te blijven. Want, wat is de echte stand van zaken?

Het aantal besmettingen is redelijk stabiel. Maar die cijfers zeggen weinig. En de cijfers die er wel toe doen, geven geen aanleiding voor aanscherping van de regels.

Elke dag komen er drie nieuwe cijfers naar buiten: het aantal nieuwe besmettingen, het aantal nieuwe ziekenhuisopnames en het aantal nieuwe IC-opnames. Wat zeggen die cijfers werkelijk?

Het ‘aantal nieuwe besmettingen’ suggereert dat het gaat om het aantal mensen dat in de afgelopen 24 uur besmet is geraakt. Maar dat is niet het geval. Het gaat hier om het aantal positieve tests. Van mensen die niet zijn getest, weten we niets. In de eerste golf werden alleen mensen die in het ziekenhuis werden opgenomen getest. Vanaf juni worden alle mensen die zich met klachten melden, getest. En vanaf vandaag worden mensen ook getest als ze geen klachten hebben. Als je daarbij bedenkt dat heel veel besmette mensen slechts milde of zelfs helemaal geen klachten hebben, wordt het aantal ‘nieuwe besmettingen’ dus voor een belangrijk deel bepaald door de neiging van mensen om zich te laten testen. En die neiging is niet constant: als we bang zijn laten we ons sneller testen en als we minder bang zijn kijken we het nog even aan.

Het ‘aantal nieuwe ziekenhuisopnames’ zegt veel meer. Helaas weten we nog steeds niet welk percentage van alle mensen die besmet zijn, moet worden opgenomen in het ziekenhuis. Maar als we veronderstellen dat dit percentage in het afgelopen jaar niet veel is veranderd, geeft het ‘dagelijkse aantal nieuwe ziekenhuisopnames’ dus een goed beeld van de ontwikkeling van het virus. Dit cijfer aantal daalt al weken geleidelijk. Wat dat betreft is er dus geen enkele reden om nadere maatregelen te nemen, laat staan te praten over een totale lockdown.

Het ‘aantal nieuwe ziekenhuisopnames’ mag iets zeggen over de ontwikkeling van het aantal besmette mensen, maar voorzover ik weet is het beleid er primair op gericht om de zorg niet te laten overlopen. Zolang de zorg het aan kan moeten samenleving en  economie zo weinig mogelijk worden belemmerd. In dat opzicht zegt het ‘aantal nieuwe ziekenhuisopnames’ onvoldoende. We weten immers niet hoeveel mensen dezelfde dag het ziekenhuis weer hebben verlaten. Om te weten of de zorg niet wordt overlopen moeten we de ‘bezetting’ weten: hoeveel mensen liggen er in het ziekenhuis en met name op de IC. Het befaamde onderscheid tussen incidentie (het aantal nieuwe gevallen) en prevalentie (het aantal mensen op een bepaald moment met een bepaalde aandoening).

Het beleid heeft dus behoefte aan twee cijfers: het dagelijkse aantal nieuwe ziekenhuisopnames (als indicator voor toe- of afname van aantal nieuwe besmettingen) en de bezetting van de IC-bedden (als indicator voor de mate waarin de zorg wordt overlopen).

Conclusie: bestuurders zouden zich niet moeten laten leiden door die dagelijkse meldingen van ‘nieuwe aantallen besmettingen’. Laten ze vooral oog hebben voor de bezetting op de IC’s en laten ze elke dag met een schuin oog kijken naar het aantal nieuwe ziekenhuisopnames, omdat die een indicatie geven voor de IC-bezetting over een week.

Op dit moment daalt het aantal nieuwe ziekenhuisopnames heel geleidelijk. Op dit moment daalt de IC-bezetting heel geleidelijk. Er is dus geen enkele reden voor strengere maatregelen. Laat staan voor paniek.

En dan mogen we ook nog bedenken dat spoedig de eerste mensen worden gevaccineerd. Ik heb net weer met 6 miljoen andere Nederlanders een griepprik gekregen (effectiviteit ongeveer 50%). De nieuwe COVID-19-vaccins hebben een veel hogere effectiviteit. Als Hugo de Jonge in staat is om diezelfde 6 miljoen Nederlanders in januari een COVID-19-vaccin toe te dienen, stromen de IC’s in korte tijd leeg.

‍