De parlementaire enquête naar de aardbevingen in Groningen is afgerond. Het wachten is op de reactie van het kabinet. Maar iedereen praat al over de ‘ereschuld’ aan de Groningers die moet worden ingelost. In Den Haag gaan geruchten over enorme bedragen. Het provinciaal bestuur van Groningen heeft al een claim van € 30 miljard neergelegd. En het zou me niet verbazen als de komende twintig jaar jaarlijks € 1 miljard naar Groningen wordt overgemaakt.

Ik vind dit wrang en ik zal uitleggen waarom.

Jarenlang is door het kabinet ontkend dat de Groningse aardbevingen iets met de gaswinning te maken had. En toen de relatie niet meer kon worden ontkend is jarenlang labbekakkerig gereageerd op alle fysieke en mentale schade die werd aangericht. Het duurde vaak jaren voordat schade werd gecompenseerd en altijd maar moesten de bewoners aantonen dat die scheur niet door henzelf maar toch echt door de gaswinning was veroorzaakt. Die tijd ligt intussen gelukkig achter ons, maar de beloofde versterking van 26.000 woningen wil nog steeds niet van de grond komen. Ondanks de 1300 ambtenaren die daar dagelijks mee bezig zijn. Het kabinet is verantwoordelijk voor al deze ellende. Een motie van wantrouwen zou de steun van de voltallige Kamer behoren te krijgen.

Maar nee, we praten over ‘ereschuld’. En we denken aan een ‘afkoopsom’. Ik gun alle Groningers die (ernstig) hebben geleden onder de aardbevingen dat hun zorgen worden weggenomen en hun schade ruimhartig wordt hersteld. Maar een kabinet dat heeft gefaald, moet naar huis worden gestuurd en moet zijn verantwoordelijkheid niet afkopen met € 20 miljard. Moet de volgende generatie bloeden omdat de vorige kabinetten hebben geblunderd? Dat is wrang.

Evenmin word ik blij van Groningse bestuurders die plotseling op hoge poten naar Den Haag komen om hun ereschuld op te eisen. Niet zij hebben onder de aardbevingen geleden, maar al die Groningers die de pech hadden dat hun huis op een gasbel was gebouwd. Veel erger: in de hele discussie met Den Haag heb ik de Groningse bestuurders in al die jaren nooit op veel moed kunnen betrappen. Ze hadden tegen het kabinet kunnen zeggen: ‘als U nu niet snel met een oplossing komt, voeren we uw beleid niet meer uit.’ In alle provincies worden momenteel plannen gesmeed om de stikstofplannen van het kabinet niet uit te voeren. In Groningen hebben de bestuurders al die jaren alleen maar meegepraat en meegemopperd. Ik heb ook nooit een plan van de provincie Groningen gezien hoe die versterking van die 26.000 huizen wel snel ter hand kon worden genomen. Dan is het wrang om de provincie om € 30 miljard te horen vragen voor de uitvoering van de plannen die ze al lang hadden liggen.

Ten slotte: waaraan moet al dat geld worden besteed? Groningen heeft een aantal jaren geleden al een miljard gekregen (‘miljard van Max’, genoemd naar de toenmalige Commissaris van de Koning Max van den Berg). Het is onduidelijk waar dat geld is gebleven. Op dit moment wordt een volgend miljard verdeeld door het Nationaal Programma Groningen. Naar het schijnt wordt het geld versnipperd over honderden kleine projectjes die deels al in een andere pijplijn zaten. Gaat Groningen nu twintig jaar jaarlijks een € 1 miljard verdelen over honderden kleine projectjes? Als ereschuld? Laten we realistisch zijn: de provincie Groningen blijft een gebied dat perifeer ligt ten opzichte van de economische hotspots van dit land. Daar is niks op tegen, dat biedt ook vele voordelen. Maar je moet niet denken dat je met vele miljarden van Groningen wel een hotspot maakt.

Groningers verdienen excuses, Groningers verdienen dat hun huizen snel worden versterkt, dat alle schade wordt gerepareerd. Om mij geef je de bewoners in het aardbevingsgebied twintig jaar gratis energie, als balsem op de wonde. Maar elk jaar € 1 miljard geven aan een perifere provincie die nu al niet weet hoe ze het eerste miljard moeten wegzetten, is onnodig. En wrang.