Pier Eringa lijkt me een leuke man. Hij poseerde vanmorgen in de Volkskrant, inclusief laarzen, overhemd en een rommelige werkbroek. Hij zit duidelijk op zijn plaats als baas van ProRail. Intern pookt hij zijn tent fors op. En extern geeft hij ProRail langzamerhand een betrouwbaar imago. Oké, het is nog niet allemaal op orde bij ProRail, maar aan Pier zal het niet liggen.

Zijn charme-offensief van vanmorgen had overigens wel een duidelijk doel. ProRail wil zijn zelfstandigheid niet kwijt. En dat laatste dreigt wel. Staatssecretaris Sharon Dijksma wil ProRail weer terugbrengen onder de vleugels van het departement. En Pier vindt dat niks. En de interviewer van de Volkskrant geeft hem alle ruimte om dat ons te laten weten. Helaas ontbreekt één vraag: waarom zou ProRail op grotere afstand van de overheid moeten staan dan Rijkswaterstaat? Of om het vileiner te stellen: over wie heeft de burger meer te klagen, over ProRail of over Rijkswaterstaat?

Ja, waarom zou ProRail eigenlijk een andere positie moeten hebben dan Rijkswaterstaat? Waarom wordt ProRail niet gewoon een agentschap, als uitvoerende dienst van de Rijksoverheid? Ik zou één goede reden kunnen bedenken om dat niet te doen. En die is gelegen in de moeizame relatie tussen ProRail en de Nederlandse Spoorwegen. Ooit was ProRail (met een andere naam) gewoon een onderdeel van NS. Toen kwam de marktwerking op het spoor. En werd het onlogisch om de belangrijkste vervoerder (NS) ook het beheer van het spoor te laten doen. Hoe logisch de splitsing ook was, vanaf dat moment waren de poppen aan het dansen. Een gebrek aan communicatie tussen ProRail en NS verstoorde de treinenloop bijna dagelijks en het zwartepieten tussen ProRail en NS nam soms gênante vormen aan. De treinreiziger was er in ieder geval niet mee geholpen. Achteraf zou je zeggen: waarom hebben ze die twee ooit uit elkaar gehaald?

Toch is het te laat om alles weer terug te draaien. Ruim 40 verschillende vervoerders brengen hun vrachtje rond op het spoornet en ik vertrouw het NS niet toe om dat spoornet een beetje rechtvaardig over die 40 vervoerders te verdelen. Bovendien laten andere vervoerders zien, denk aan Arriva op veel kleine lijntjes, dat ze de klant beter kunnen bedienen dan de nog altijd logge NS. Dus laten we het netbeheer maar niet meer aan die jongens teruggeven.

Dan resteert slechts de vraag: wat doen we met ProRail? Laten we dat lekker zelfstandig ons spoornet beheren of moet het spoornet net zo worden beheerd als het wegennet? Pier Eringa geeft wel een heel mooi argument om hem zo snel mogelijk onder de vleugels van het departement te brengen. Hij zegt namelijk: “Elke week op het matje, da’s niks”. Nee, dat is inderdaad niet prettig. Maar als de staatssecretaris steeds weer in de Kamer op het matje wordt geroepen vanwege het niet-goed functioneren van ProRail, zou ik niet weten waarom Pier Eringa niet elke week op het matje zou hoeven komen. Het gaat wel om heel veel publiek geld. En ook als ProRail soms binnen het budget blijft, blijft het nog steeds allemaal geld van de belastingbetaler. Niks mis mee dat Sharon meekijkt.

Overigens voert Pier een achterhoedegevecht. Hij weet heel goed dat het departement van Infrastructuur en Milieu al jaren in de weer is om de touwtjes aan te trekken. Alle grote uitgaven van ProRail moeten sinds een paar jaar door de staatssecretaris worden goedgekeurd. Dat lijkt me allemaal geen lolletje voor Pier. Het zou me niet verbazen als de directeur-generaal van Rijkswaterstaat meer vrijheid heeft dan die hele Pier. Het zegt al veel dat RWS helemaal niet uit is op een fusie met ProRail. Ze behouden liever hun goede imago en hun eigen vrijheid binnen het departement dan verantwoordelijk te worden voor al die vastgevroren wissels, al die herfstblaadjes, en al het ongemak van een opgewonden staatssecretaris.

Pier, nog één argument. Stel dat je gewoon het kleine broertje wordt van Rijkswaterstaat. Zou het dan niet logisch zijn dat jij, in plaats van de beleidsafdeling, ook de concessies met al die vervoerders gaat beheren? Dat jij afspraken mag maken met NS over de prestaties die zij moeten leveren? En dat NS aan jou de boete moet betalen als hun punctualiteit te laag is? Dan zou je eindelijk een echte netbeheerder worden. Ik zou het wel weten.

‍